تحلیل انتقادی نظر ارشادی دادرس در دادرسی مدنی

در میان تصمیمات و اقدامات دادرس در دادرسی مدنی، «نظر ارشادی» نادیده گرفته شده است، و شاید به این دلیل که معلوم نیست در زمرۀ تصمیمات و اقدامات دادرس باشد، کمتر به آن پرداخته شده است. این نظر درواقع راهنمایی و مشاوره ای است که دادرس به طرفین دعوا می دهد؛ مشاوره ای که هیچ گونه توان اثباتی و اجرایی ندارد و اگرچه مشمول ممنوعیت تلقین نمی شود، با «امر ارشادی» در اصول فقه قابل مقایسه است. با عنایت به اینکه نظر ارشادی را نمی توان عمل قضایی به شمار آورد، ناسازگاری آن با اصول دادرسی همچون ابتکار عمل خصوصی و تسلط طرفین بر جهات و موضوعات، و مقابله اش در برخی مواقع با اصل بی طرفی و استقلال قوۀ قضایی، ممکن است موجب انتظار نامعقول از این قوۀ مستقل و بی طرف گردد. از این رو، پیشنهاد شده است در ایراد رد دادرس یا در ارجاع پرونده به شعب، وجود نظر ارشادی مؤثر باشد.